Zanieczyszczenie gleb to trudny do wyznaczenia parametr naukowy. Wymaga głębokiego odwiertu, sterylnego pobrania próbek a przede wszystkim dokładnych, szczegółowych badań w laboratorium. Cały proces musi odbywać się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Ustalona została więc hierarchia badań w celu ich uporządkowania.
Ogólnopolska struktura nadzoru nad badaniami
Nad całokształtem badań zgłębiających zanieczyszczenie gleb Polski czuwają Ministerstwo Środowiska oraz Ministerstwo Rolnictwa. Jednakże ze względu na duży zakres prac obu Ministerstw badania gleb powierzono mniejszym, zorganizowanym specjalnie w tym celu instytucjom, którym przydzielono określoną ilość i zakres badań.
Jedną z instytucji pracujących w zakresie oceny i badania stanu gleb jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Czuwa on nad przebiegiem monitoringu środowiska i pilnuje wypełniania prawnych restrykcji nałożonych na sferę badań glebowych. Rolą Inspektoratu jest też nakładanie kar na osoby łamiące normy środowiskowe.
Lokalna struktura badawcza
Podstawową jednostką lokalnych struktur są miejscowe wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska. Instytucje te miejscowo czuwają nad wszelką formą badań środowiskowych. Eksperci wspomnianego organu zajmują się nie tylko badaniami gleb, ale też wskazaniem klas jakości rzek i wód pitnych oraz ostatnimi czasy w szczególności oceną czystości stanu powietrza i ilości smogu występującego w okolicy.
Środowisko to zbiór powiązanych i zależnych od siebie czynników więc w corocznych raportach część wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska porównuje różne parametry środowiska zbierając je w całość. Pozwala to na wydanie ogólnej oceny zanieczyszczenia środowiska danej okolicy.
Jedyny taki instytut
Najważniejszą państwową instytucją badawczą o założeniach ściśle naukowych jest Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. W roku 2005 wspomniana instytucja uzyskała status państwowego instytutu badawczego co uprawnia ją do prowadzenia badań laboratoryjnych gleb z całego kraju i ich oceny. Bada się tu nie tylko zanieczyszczenie gleb, ale wysuwa się perspektywy na przyszłość co do rekultywacji i poprawy stanu gleb kraju.
Jedną z ważnych prac Instytutu była szczegółowa ocena zanieczyszczenia gleb w Polsce. W Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa kilka lat temu dokonano oceny jakości gleb naszego kraju w zakresie zanieczyszczenia metalami ciężkimi i sporządzono mapę przedstawiającą ten stan. Badania nastrajają optymistycznie – gleby Polski są coraz mniej zdegradowane lecz do ideału jeszcze daleko.
